Göttingen is als een van de weinige steden relatief ongeschonden uit de Tweede Wereldoorlog gekomen en dat levert veel stadsschoon op. De beroemde universiteitsstad staat bovendien voor levendigheid met alle studenten, beroemd of niet, die zij (heeft ge)huisvest. Zwerf mee met Wandelmagazine door de stad en haar ommelanden.
Tekst & foto’s Jan Erik Burger
Göttingen ligt in het dal van de rivier de Leine tussen twee heuvelruggen: in het westen de Leineheuvels, in het oosten de Göttinger Berge met het gelijknamige Stadtwald. De stad heeft drie verledens. Het eerste als bescheiden nederzetting onder de Ottoonse keizers, het tweede als textielstad (linnen) en lid van de Hanze, en het derde vanaf 1734 als universiteitsstad. De historische binnenstad is – anders dan in vele andere steden, zoals het nabije Kassel of Hannover – nauwelijks getroffen door bombardementen tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Göttingen is een echte studentenstad. Van de ruim honderdduizend inwoners is meer dan de helft op een of andere manier verbonden met de universiteit. De studenten domineren de gezellige binnenstad, de (hoog)leraren wonen in de aangename heuvels op weg naar het Stadtwald.
In 1734 legde vorst Georg August (koning van Hannover en als George II koning van Groot-Brittannië en Ierland) de grondslag voor de universiteit, in die jaren een bron van welvaart en prestige. Met al die studenten en hoogleraren een bron en van inkomsten voor de middenstand. In 1834 werd voor de viering van de honderdste verjaardag van de universiteit in no time een classicistische aula aan de Wilhelmsplatz gebouwd. De indrukwekkende zuilen zijn van hout, want het zou teveel tijd hebben gekost om marmer uit Italië te halen. Bovenin achter de voorgevel liggen de Karzer, cellen met de graffiti van wegens wangedrag opgesloten studenten, van dronkenschap tot duelleren. Op den duur gold zo’n opsluiting als een ereteken, een must. Anders telde je als student niet mee. De latere rijkskanselier Bismark zat hier dus ook een nacht in de cel. Voor de herdenking zou de koning speciaal uit Londen overkomen, maar hij stierf een paar maanden te vroeg. De aula is het centrum van de universiteit. Voor de aula staat het standbeeld van de stichter. Dronken studenten onder het standbeeld vieren hun ontgroening, net zoals veel studenten elders. Onder de hoogleraren tellen we de beroemde wis- en sterrenkundige Gauss van de gelijknamige kromme en de Gebroeders Grimm van de sprookjes. Bismarck studeerde er rechten. Carl Zeiss sloeg met zijn lenzen een brug tussen ambacht en wetenschap. Want Gauss tuurde ook de hemel af met zijn zelfontworpen sterrenkijker. Tot het aantreden van Hitler was Göttingen het wis- en natuurkunde centrum van de wereld met 47 Nobelprijzen.
Studenten op de Wilhelmsplatz.
De stad kent een paar gewilde ontmoetingsplekken, waarvan het standbeeld van Gänseliesel op de Markt de bekendste is. Het ganzenmeisje is ook het meest gekuste, want elke nieuwe Doctor (m/v/x) moet bij de uitreiking van de bul Liesel kussen. Dus ook onze extravagante (en gepromoveerde) gids Gudrun.
In de Ratskeller onder het Altes Rathaus achter Liesel vind je fraaie negentiende-eeuwse wandschilderingen die de bloeiperiode van Göttingen als linnenstad bezingen.
Om het centrum heen loopt een wandelweg over de oude stadswal, beplant met schaduwrijke linde- en kastanjebomen. In een oksel van de stadsmuur ligt de romantische en geliefde botanische tuin. Vanuit het centrum te bereiken door een geheimzinnige, bijna onvindbare gang.
Buiten Göttingen ligt het aardbevingscentrum van de universiteit in de heuvels van het Stadtwald. Onder leiding van gids Werner Curdt, een aardwetenschapper, maakten wij een daadwerkelijk ge-ensceneerde live aardbeving mee. Vanuit een stalen stelling brengt hij een 4000 kilo metalen bol in beweging die luid neerploft. De aarde trilt onder onze voeten, de bodem is vijf centimeter ingedeukt. Op de schrijf- en kijkschalen van het centrum zien wij het later haarfijn weergegeven.
De Leine stroomt door Göttingen.
De Saline Luisenhall is met zijn zelf gesmede stalen zoutpannen de laatste werkzame zoutmijn in zijn soort, die nog in bedrijf is in Europa. In een heel jaar produceert de Saline net zoveel als de zoutmijnen van de grote producenten vóór de lunch. Maar transporttechniek en product zijn niet echt vergelijkbaar. Hier wordt zout aan de oppervlakte gebracht als een 27 procent oplossing van 250 miljoen jaar oude zeezoutafzettingen vanaf een diepte van 450 meter. Eenmaal boven wordt deze pekel in grote platte pannen verhit totdat het zout kristalliseert en afgeroomd kan worden. Ondanks milieubezwaren gebeurt dit nog met steenkool. Uit Polen, want alle Duitse steenkolenmijnen zijn inmiddels gesloten. Dit zoutwinningsproces is ongeveer duizend jaar oud. Los van het feit dat de oorspronkelijke waterkrachtaandrijving vervangen is door elektriciteit, veranderde hier in honderdvijftig jaar weinig. Dit is een van de laatste mogelijkheden om met eigen ogen te zien hoe zout tijdens de Wilhelminische Keizertijd werd geproduceerd. De fabrieksgebouwen met hun zware eikenhouten balken en technische uitrusting uit de negentiende eeuw vormen een industrieel monument. De Saline kan op afspraak (via VVV Göttingen) worden bezocht.
Bij de Luisenhall hoort een eigentijds badhuis. Er wordt gebruik gemaakt van de gewonnen natuurlijke pekel. Baden in water met een hoog zoutgehalte heeft, vooral in combinatie met warmte, een genezende en verlichtende werking voor een hele reeks kwalen. En niet alleen dat, het is ook goed voor de ziel… volgens de brochure. Door het hoge drijfvermogen van het zoute water is het alsof je zweeft. Je voelt letterlijk hoe de ontspanning geleidelijk de spieren en uiteindelijk het hele lichaam bereikt. Je wordt gewichtloos.
Uitzicht over Duderstadt.
Het stadje Duderstadt, aan de zuidelijke rand van het Harzgebergte, is een van de gaafste vakwerksteden in Duitsland. Een unieke en gaaf bewaarde eenheid met meer dan zeshonderd kleurrijke vakwerkhuizen uit alle stijlperioden. Unieke monumenten en bezienswaardigheden zoals het stadhuis, de basiliek van Sankt Cyriakus en de kerk van Sankt Servatius. De honderden jaren oude Westerturm maakt deel uit van de stadswal. Het stadhuis is een van de oudste en mooiste van Duitsland. Het silhouet van de middeleeuwse stad is al van verre te zien. Natuurlijk aangelegde tuinen, kleurrijke groenstroken met bloemen en struiken en de oude ringmuur met linde- en kastanjebomen. Vrijwel voor de poorten van Duderstadt ligt natuurbelevingscentrum Heinz Sielmann op het voormalige stadslandgoed Herbigshagen. Het biedt bezoekers een interessante natuurbeleving met kleinschalige akkers en weiden en verspreid liggende boomgaarden met oude rassen appels en peren.
In Teistungen, vlak bij Dudertadt, bevindt zich het Grenzlandmuseum Eichsfeld in de gebouwen van de voormalige grensovergang Duderstadt-Worbis. Absoluut de moeite waard als beklemmende herinnering aan het IJzeren Gordijn. Het ligt in de zogenaamde Groene Gordel, de groen gehouden voormalige grens tussen de twee Duitslanden, en geeft inzicht in de voormalige tweedeling van Duitsland. Het is een gedenkplaats met de spannende tentoonstelling binnen en de indrukwekkende, goed bewaarde grensversperringen buiten. De rondwandeling Eichsfelder Grenzspuren verbindt het grensmuseum Eichsfeld, Gut Herbigshagen en het mooie oude Duderstadt met een 21 kilometer lange route.
Göttingen ligt aan de HSL tussen Frankfurt en Hamburg. Vanuit Nederland zijn er twee mogelijkheden, hetzij via Keulen naar Frankfurt reizen en dan weer naar het noorden. Het traject is veel langer dan dat via Münster en Hannover, maar in tijd (en geld) maakt het weinig uit. In de stad is het busvervoer goed geregeld, zowel de Saline als het aardbevingscentrum zijn goed bereikbaar. Dat geldt ook voor Duderstadt.
Central Hotel (hotel-central.com) – Inderdaad midden in de binnenstad in de Jüdenstrasse, niet ver van het oudste en fraai gerestaureerde vakwerkhuis. Vraag wel een kamer aan de binnenhof. Aangename ontbijtzaal.
Europees Broodmuseum
In het kleine dorp Ebergötzen is behalve het Max en Moritz museum ook het Europees Broodmuseum (brotmuseum.de) gevestigd. Alles over de duizenden jaren oude geschiedenis en broodcultuur, vanaf de tijd dat de jagers en verzamelaars zich vestigden.
In dit online magazine van de makers van Bergen Magazine, Wandel Magazine en Bike Explorer vind je artikelen en foto’s van onze redactie en van onze partners. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Maar het online magazine delen mag!